กองอนุศาสนาจารย์
กรมยุทธศึกษาทหารเรือ
จัดทำบทความทางศีลธรรมและวัฒนธรรมเพื่อเผยแพร่ให้กำลังพลได้ทราบถึงหลักธรรม
ในการดำเนินชีวิตอยู่บนพื้นฐานของความไม่ประมาท
สำหรับในวันนี้นำเสนอเรื่อง "ฉลาดกับเฉลียว"
นายฉลาดกับนายเฉลียว
ซึ่งเป็นเพื่อนรักกันมากต่างชวนกันไปฝากตัวเป็นศิษย์ร่ำเรียนวิชากับอาจารย์ผู้มีชื่อเสียงแห่งหนึ่ง
อาจารย์ผู้มีชื่อเสียงแห่งหนึ่ง อาจารย์สอนวิชาความรู้ให้ศิษย์ทั้ง
๒ เท่า ๆ กัน โดยไม่ปิดบังอำพราง ต่อมาวันหนึ่งทั้งสองคนขอลาอาจารย์กลับไปเยี่ยมบ้าน
ระหว่างทางได้พบรอยเท้าขนาดใหญ่ของสัตว์ชนิดหนึ่ง นายฉลาดเอ่ยขึ้นว่า
"รอยเท้าช้าง" นายเฉลียวกล่าวเสริมว่า "ใช่ ช้างตัวนี้ตาบอดข้างหนึ่ง"
เมื่อเดินต่อมา เห็นรอยน้ำเปียกขึ้นที่พื้นดินข้างทาง นายฉลาดเอ่ยขึ้นอีกว่า
"รอยปัสสาวะของผู้หญิง" นายเฉลียวก็กล่าวเสริมว่า "ใช่
ผู้หญิงคนนี้มีครรภ์ด้วย" หลังจากเดินต่อมาอีกพักใหญ่ก็ได้พบช้างตาบอดข้างหนึ่ง
และก่อนจะเข้าเขตหมู่บ้านก็ได้พบหญิงมีครรภ์คนหนึ่งเหมือนกับที่นายเฉลียวบอกทุกอย่าง
เมื่อกลับมาที่สำนักของอาจารย์นายฉลาดได้เล่าเรื่องที่เกิดขึ้นให้อาจารย์ฟังในเชิงน้อยว่า
อาจารย์ลำเอียงสอนวิชาให้นายเฉลียวมากกว่า อาจารย์จึงเรียกนายเฉลียวมาสอบถาม
นายเฉลียวชี้แจงว่า ที่รู้ว่าช้างตาบอดข้างหนึ่ง เพราะสังเกตได้จากต้นไม้ใบหญ้าข้างทาง
ถูกช้างน้าวกินเพียงด้านเดียวและที่รู้ว่าเป็นรอยปัสสาวะของหญิงมีครรภ์
ก็เพราะบริเวณรอบ ๆ มีรอยฝ่ามือทั้งสองข้างปรากฏอยู่ แสดงว่าหญิงคนนั้นใช้สองมือยันพื้นช่วยพยุงตัวขณะลุกขึ้น
บุคลาธิษฐานคุณธรรมเรื่องนี้ให้ข้อคิดว่า
ความฉลาดเป็นผลมาจากการอบรมศึกษา ก่อให้เกิดเป็นสัญญา คือความจำได้หมายรู้ระยะสั้น
ๆ ทำให้มองสิ่งต่าง ๆ ได้อย่างเจาะจงและจำกัด แต่ความเฉียวเป็นผลมาจากการพัฒนาสิ่งที่อบรมศึกษาแล้ว
ทำให้เกิดเป็นปัญญาความรอบรู้ และญาณความหยั่งรู้ระยะยาว สามารถมองสิ่งต่าง
ๆ เชิงวิเคราะห์วิจัยได้อย่างสุขุมลุ่มลึก และคิดได้ครอบคลุมทุกด้าน
ความฉลาดเป็นแค่ไหวพริบปฏิภาณ แต่ความเฉียวเป็นเครื่องเตือนสติ
และเป็นตัวประคับประคองให้ไหวพริบปฏิภาณดำเนินไปอย่างถูกต้อง ความฉลาดสามารถวัดระดับเป็นฉลาดน้อย
ฉลาดมาก แต่ความเฉียวไม่อาจวัดระดับ ตราบใดที่มีความเฉลียว ก็จะช่วยให้เกิดความฉลาดขึ้นได้ไม่มากก็น้อยตราบนั้น
ดังนั้น
ไม่ว่าเฉียวจะดีกว่าฉลาดในด้านใดหรืออย่างไรก็ตาม ประเด็นสำคัญอยู่ที่ว่า
คนฉลาดต้องไม่ขาดเฉลียว คนเฉลียวต้องคิดวิเคราะห์อย่างฉลาด ยิ่งฉลาดมาก
และเฉลียวมาก ชีวิตของคน ๆ นั้น ย่อมเจริญรุ่งเรืองยาวนานอย่างแน่นอน
(ที่มา : อศจ.ยศ.ทร.)